Oppførsel påverkar standpunktkarakterane

Frå og med skuleåret 2023–24 deltek omtrent 80 skular i eit treårig nasjonalt forsøk med vurdering i orden og oppførsel utan karakter. NIFU evaluerer forsøket på oppdrag frå Utdanningsdirektoratet. I ein fersk delrapport er det mellom anna sett på kva betydning desse karakterane har for andre skuleutfall:

Færre får sett ned ordens- og oppførselskarakter sjølv om fleire elevar mistrivst på skulen.

Talet på elevar som får nedsett karakter i orden og oppførsel har gått ned i perioden frå 2009 til 2022. Samtidig melder stadig fleire ungdommar å ha eit negativt forhold til skulen. Forskarane peiker på at dersom mistrivselen aukar, skulle ein ikkje forventa ei så stor forbetring i orden og oppførsel. Og at dette tyder på at nedgangen i talet på elever med nedsette karakterar i orden og oppførsel ikkje reflekterer ei faktisk endring i oppførselen til elevane. I staden peiker forskarane på at det kan ha skjedd ei endring i praksis eller retningslinjer for vurderinga av desse karakterane. En anna forklaring kan vere ei kulturendring. Dersom lærarar over tid opplever at sanksjonar ikkje fungerer for å korrigere uønskt åtferd, kan dei velje å unnlate å gi merknad eller sette ned ordens- og oppførselskarakteren.

Nedsette karakterar i orden og oppførsel har betydeleg innverknad på standpunktkarakterar, når ein samanliknar med eksamenskarakterane.

En sensor på eksamen, har ikkje informasjon om elevane sin orden og oppførsel. Eksamenskarakteren bør difor vere eit nøytralt mål på dei faglege prestasjonane til elevane, uavhengig av elevane sin orden og oppførsel. Dersom standpunktkarakteren ikkje blir påverka av oppførselen til eleven, skal det ikkje vere nokon samanheng mellom standpunktkarakterane og karakteren i orden og oppførsel når vi samanliknar elever med like eksamenskarakterar.

Analysane viser at karakteren i orden og oppførsel ser ut til å påverke læraren si vurdering av den faglege kompetansen til elevane. Dette treng ikkje å vere bevisst gjort, men forskarane meiner lærarane bør vere merksame på at dei kan bli påverka av oppførselen til elevane når dei vurder det faglege nivået og set standpunktkarakter.

Det er stor variasjon i utforming av ordensreglement og dermed ulik praksis.

Rapporten viser at ordensreglementa på skulane varierer betydeleg. Dei kan vere tydelege styringsdokument eller meir knytt til verdigrunnlaget til skulen. Ikkje alle ordensreglementa er like transparente med tanke på kva som er konsekvensane ved brot på reglar. Det betyr at det er ulik praksis i og mellom skular.